Inteligencja cyfrowa, czyli jakich umiejętności w cyfrowym świecie będzie potrzebować Twoje dziecko?

Dawno temu istniało przekonanie, że o sukcesie w jakiejkolwiek dziedzinie decyduje iloraz inteligencji (poziom IQ). Dzisiaj mówi się, że szanse na sukces rosną, jeśli umiejętnie zarządza się swoimi emocjami (inteligencja emocjonalna). O powodzeniu w przyszłości decydować będzie natomiast szereg umiejętności, które składają się na inteligencję cyfrową. Będąc rodzicem warto więc wiedzieć nieco więcej.

Komputery, tablety, smartfony

Jeśli jesteś rodzicem dziecka urodzonego po 1990r. koniecznie obejrzyj poniższy film.

I jak? Też jesteś optymistą?

Nie da się uchronić dziecka przed technologią. Komputery, tablety czy smartfony przyciągają. Żywe kolory, animacje, muzyka – wszystko to jest bardzo atrakcyjne dla dzieciaków. Komputery pozwalają najmłodszym obserwować skutki własnego działania. Sami mogą dokonywać wyborów, popełniać błędy, podejmować kolejne próby, podążać za jakimś tropem czy zdobywać nagrody za jakiś wysiłek. To wszystko na już, bez zbędnej zwłoki i czekania. To przecież taka charakterystyczna domena naszych czasów. Mało tego, urządzenie w przeciwieństwie do mamy czy taty, nie żywi wygórowanych oczekiwań. Dziecko przed komputerem nie musi przejmować się uwagami rodziców czy nauczycieli, może działać we własnym tempie. Lubi kiedy komputer wysyła im wiadomość np. „Udało Ci się!”, gdy ich chwali, o czym zapomina część rodziców.

Zagrożenia

Oczywiście jest mnóstwo zagrożeń związanych z nadmiernym korzystaniem przez dzieci z tych urządzeń. Np.

• skupienie uwagi, które pociąga za sobą fizyczną i motoryczną bierność,
• odizolowanie od rzeczywistości,
• skupienie się na sobie i niemożność dzielenia się z innymi satysfakcją z odniesionych sukcesów,
• utrudnienie nauki nawiązywania bezpośredniej komunikacji i rozumienia relacji rówieśniczych,
• ograniczenie podejmowania innych aktywności ważnych dla dobrego samopoczucia, zdrowia i rozwoju lub ich zaniechanie,
• objadanie się przy komputerze,
• nieprawidłowa postawa, zmęczenie oczu, dłoni, ramion, kręgosłupa,
• bezpośrednie nagradzanie (to akurat może być zaletą i wadą. Dziecku potrzebne są też momenty frustracji, żeby wiedzieć jak sobie z nią radzić).

Wielu rodziców uważa, że jeśli ktoś wcześnie zaczyna swoją przygodę z komputerem to szybciej przystosuje się do świata technologii. Tylko, że te umiejętności, które może wykształcić komputer, dziecko może wyrobić sobie też przez inny rodzaj aktywności, np. budowanie klocków, rysowanie, malowanie, czytanie, ćwiczenia fizyczne. Zajęcia te uczą umiejętności porównywania, kategoryzowania, rozróżniania, planowania, zapamiętywania czy wzmacniają koordynację  wzrokowo-ruchową.

Technologia dotyka nie tylko dzieci. Kiedy wchodzi się dziś do metra czy autobusu, 80% ludzi gapi się na swoje telefony.  Czy widzę w tym zagrożenie? Tak, jeśli zupełnie zignoruję poniższe punkty. Jeżeli w sposób świadomy nie wkroczymy w erę technologii, którą dzieci z rocznika 2000 i młodsze mają we krwi, to niestety zostaniemy cyfrowymi analfabetami. Na jakie umiejętności warto więc zwrócić uwagę i o czym trzeba uświadamiać nasze dzieci? Lista poniżej.

Umiejętność korzystania z urządzeń cyfrowych

Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wśród amerykańskich nastolatków wskazały, że Ci młodzi ludzie wysyłają co miesiąc średnio ok. 3300 wiadomości tekstowych z różnych aplikacji i urządzeń. Swój pierwszy telefon komórkowy otrzymują już sześciolatkowie. Żeby osiągnąć równowagę między życiem „online” a życiem „offline”, niezbędna jest umiejętność kontroli czasu spędzonego z urządzeniami cyfrowymi. Czy ustaliłeś zatem ze swoim dzieckiem, ile czasu dziennie będzie mogło przeznaczać na telewizję, telefon lub komputer?

Umiejętność tworzenia i zarządzania treścią o sobie w Internecie

To nic innego jak świadomość, że to co zamieszczamy w sieci kreuje nasz wizerunek. Wszelkiego rodzaju komentarze, zdjęcia, relacje mają wpływ na postrzeganie nas w świecie rzeczywistym. Rolą rodzica w tym obszarze jest uświadamianie, że to, co pozostawiamy w sieci nie tylko świadczy o nas samych, ale wpływa też na odbiorców.

Zdolność do wykrywania zagrożeń cybernetycznych

To zdolność do rozpoznawania przez dzieci przejawów cyberprzemocy, grooming’u, czy radykalizacji. Same pojęcia mogą dla wielu rodziców być zagadką, a przecież wiedząc, że Internet jest naturalnym środowiskiem pracy czy rozrywki, poznanie tych zagrożeń staje się naszym obowiązkiem. Mało tego, konieczna staje się umiejętność korzystania z odpowiednich narzędzi bezpieczeństwa do ochrony danych, a więc np. zainstalowanie zabezpieczenia na urządzeniach, z których się korzysta do łączenia się z Internetem, wykorzystywanie różnych haseł dostępu, zmiana tych haseł, umiejętność odróżniania stron internetowych i maili mogących służyć oszustwom internetowym, wiedza jak reagować kiedy komputer zostanie zainfekowany przez wirusa.

Grooming – działania osoby dorosłej mające na celu zaprzyjaźnienie się i nawiązanie więzi emocjonalnej z dzieckiem, z intencją jego seksualnego wykorzystania.

Cyberprzemoc – stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w internecie, portale społecznościowe i inne. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się stalkerem.

Radykalizacja – stawanie się stanowczym i bezkompromisowym w poglądach i sposobach działania.

 

Zdolność do empatii i budowania relacji z innymi w sieci

Czyli połączenie inteligencji cyfrowej z emocjonalną. To także umiejętność odczytywania i interpretacji treści pisanych w Internecie a także sposób wyrażania emocji w sieci. Dla mnie, jako rodzica istotne jest aby powtarzać synowi, że nie może traktować świata wirtualnego i rzeczywistego jako dwa oddzielne twory, tym samym kreować siebie w Internecie innego niż jest w rzeczywistości.

Zdolność do komunikowania się i współpracy z innymi za pomocą technologii cyfrowych i mediów

Na rynku istnieje tysiące różnych aplikacji ułatwiających pracę i komunikowanie się. Sztuką jest nie tylko umiejętność korzystania z nich, ale odpowiedniego dopasowania różnych ich form do odbiorcy. Żeby skutecznie się z kimś skomunikować lub wywrzeć jakiś wpływ, korzystanie z narzędzi lub aplikacji musi być komfortowe dla obydwu stron, a nie tylko dla nas. Jeżeli np. nastolatek namiętnie korzysta z Messengera, bo jest to dla niego wygodne, to raczej nie użyje tej formy przekazu do skomunikowania się z babcią (zakładam, że babcia nie korzysta z Facebooka i lubi jak wnuczek zadzwoni 🙂 .

Zdolność sprawnego poruszania się w świecie cyfrowym

To zdolność do znalezienia, oceny wykorzystania, udostępniania i tworzenia treści. Co to oznacza w praktyce? Np. wiem jak korzystać z narzędzi do tworzenia stron internetowych lub blogów, potrafię tworzyć proste treści cyfrowe (tekst, tabele, obrazy, pliki audio), mogę stosować i modyfikować proste funkcje i ustawienia aplikacji z których korzystam, itp. To także  krytyczne myślenie i odróżnianie treści zmyślonych od tych prawdziwych. „Badanie Maksyma Gabiełkowa i zespołu z Uniwersytetu Columbia pokazuje, że 59% osób przekazujących dalej informacje w mediach społecznościowych robi to, nie tylko nie weryfikując treści, ale nie czytając w ogóle artykułu. Kierują się samym nagłówkiem.” (Piotr Bucki)

Znajomość praw obowiązujących w świecie cyfrowym

Konieczne jest uświadamianie sobie i dziecku, że istnieje coś takiego jak prawo do prywatności czy własność intelektualna. Granica między wolnością słowa a mową nienawiści jest cienka.

 

Zdobycie powyższych umiejętności przez dzieci wydaje się być koniecznością, jeśli chcą swobodnie poruszać się w ich przyszłym świecie. Pytanie, czy sami je posiadamy, by swobodnie poruszać się w naszym obecnym świecie?

 

Źródła:
„Mózg nastolatka. Jak przetrwać dorastanie własnych dzieci” Jensen Frances E., Nutt Amy Ellis
„Rozwój dziecka od 3 do 6 lat” T. Brazelton , J.D. Sparrow
https://www.weforum.org/agenda/2016/06/8-digital-skills-we-must-teach-our-children/
https://europass.cedefop.europa.eu/pl/resources/digital-competences
http://bucki.pro/tak_tylko_mowie_16/
Wikipedia (grooming, cyberprzemoc, radykalizacja)

Fot. pixabay